Akromegali Nedir?
Büyüme hormonunun fazla salgılanmasına bağlı olarak vücuttaki kemiklerde ve yumuşak dokularda aşırı büyüme durumudur. Akromegali’ye genellikle hipofiz bezindeki “hipofiz adenomu” denilen bir tümör yol açmaktadır. Hipofiz bezi, kafatasının tabanında, gözlerin arkasındaki kısımda yerleşen yaklaşık yarım gram ağırlığında, ancak vücudun hormon dengesi açısından oldukça önemli hormonlar salgılayan bir bezdir. Bu tümörlerin cerrahi tedavisinde sıklıkla endonazal endoskopik yaklaşımı kullanmaktayız. Bu yenilikçi ve daha az doku zararı oluşturan tekniğin avantajları;
- Ameliyat burun içerisinden kamera ile yapıldığı için ciltte herhangi bir yara oluşmaz,
- Estetik sorun oluşturmaz,
- İyileşme süresi oldukça hızlıdır,
- Bazı akromegali hastalarında tümörün yeri ve boyutuna göre ilaç tedavisi, açık cerrahi veya stereotaktik radyocerrahi de uygulanabilmektedir.
Akromegali Tanısı
Akromegali hastalığında tümör yavaş büyümektedir ve hastada bazı şikayetlere yol açarak fark edilmesi genellikle tümörün oluşumundan yıllar sonra olmaktadır. Hastalar genellikle akromegali teşhisi konulduğunda 40-45 yaş civarındadır. Başlıca doktora başvuru şikayetleri;
- Ellerde ve ayaklarda büyüme (yüzük ve ayakkabı numarasında artış)
- Ciltte çıbanlar çıkması ve kabalaşma
- Sesin kalınlaşması
- Alın bölgesi ve çenede öne doğru çıkıntı yapacak şekilde büyüme
- Aşırı terleme
- Devamlı yorgunluk, halsizlik’tir.
Bu hastalarda kemiklerde ve yumuşak dokulardaki anormal büyüme hem iskelet yapısında, hem de iç organların işlevlerinde bozulmalara yol açar. Bu yüzden de akromegali hastalarında tedavi edilmediği zaman hormon dengesizliğine ve/veya tümörün baskısına bağlı olarak aşağıdaki durumlarla karşılaşılabilmektedir;
- Uykuda nefes durması (apne)
- Şeker hastalığı
- Hipertansiyon
- Kalp kası hastalıkları
- Kadınlarda adet düzensizlikleri
- Erkeklerde iktidarsızlık
- Görme bozuklukları
Akromegali tanısı için bazı testler yapmak gereklidir. Kan tahlili ile kanda büyüme hormonu ve benzer hormonlara bakılır. Ayrıca bazen tanıyı kesinleştirmek için şeker yükleme testi gerekebilmektedir. Beyindeki tümörün görülebilmesi ve ameliyat planlaması için de hipofiz ve beyin MR’ı ile tomografisi gerekir.
Akromegalide Tedavi
Akromegali, tedavi edilmediği zaman maalesef ciddi komplikasyonlara ve hatta ölüme yol açabilen bir hastalıktır. Tedavide hedeflenen unsurlar;
- Hipofiz bezindeki tümörü çıkarmak veya boyutunu küçültmek
- Bezden salgılanan büyüme hormonunun miktarını normale düşürmek
- Aşırı büyüme hormonunun yol açmış olduğu hali hazırdaki bozuklukları düzene koymak ve bunların ilerlemesini engellemek (örneğin; kalp büyümesi, görme kaybı vs)
- Büyüme hormonu fazlalığına bağlı olarak diğer hormon bezlerinde gelişen dengesizlikleri düzeltmek.
Hormon bozukluklarının tedavisinde hormon hastalıkları uzmanı (Endokrinolog) ve beyin cerrahı birlikte karar vermektedir. Beyinden kaynaklanan her türlü hormonal hastalığın güncel ilaç tedavisi veya cerrahi tedavisi multidisipliner olarak uygulanabilmektedir.
İlaç Tedavisi: Akromegali’nin ilaç tedavisinde, büyüme hormonunu düşürücü ilaçlar verilmektedir. Bu tedaviler, henüz küçük boyutta tespit edilmiş tümörlerin ilaçla kontrol edilmesi veya ameliyat sonrası dengelenemeyen hormon dengesinin dengeye oturtulması amacıyla uygulanmaktadır. İlaç tedavisi, endokrinolog tarafından uygulanmaktadır.
Endonazal Endoskopik Ameliyat: Akromegali hastalarının çoğunda tedavide bu yönteme ihtiyaç duyulmaktadır. Daha önceleri mikroskopla yapılan bu ameliyat, günümüzde endoskop (kamera) ile de yapılabilmektedir. Bu yöntem sayesinde dışarıdan bir cilt kesisi olmaksızın burun içerisinden kamera ile ilerlenerek hipofiz bezine ulaşılabilmektedir. Tümör dokusu temizlenerek normal hipofiz bezi yerinde bırakılmaktadır.
Stereotaktik Radyocerrahi: Stereotaktik radyocerrahi tek seansta, genel anesteziye gerek olmadan, normal beyin hücrelerine zarar vermeksizin tümörün tahrip edilmesi işlemidir. Akromegali hastalarında cerrahi tedavi sonrası geride kalan tümör dokusunun imha edilmesi veya hormon düzeyinin normale indirilmesi amacıyla uygulanmaktadır.